UX və UI Dizayn Nədir? Fərqləri və Dizayn Prosesi

Uğurlu məhsul və xidmətlərin yaradılması prosesində iki əsas anlayış var ki, onları bilmədən irəli getmək mümkün deyil: UX (User Experience – İstifadəçi Təcrübəsi) və UI (User Interface – İstifadəçi İnterfeysi) dizayn. Bu iki termin çox vaxt bir-biri ilə qarışdırılsa da, əslində fərqli, lakin bir-birini tamamlayan konsepsiyalardır.

Odur ki, UX və UI dizaynın nə olduğuna, onların əhəmiyyətinə və rəqəmsal məhsulların hazırlanmasında oynadıqları rola dərindən göz ataq.

UX Dizayn Nədir?

UX dizayn, bir məhsul və ya xidmətin istifadəçi ilə qarşılıqlı əlaqəsinin bütün aspektlərini əhatə edən geniş bir anlayışdır. İstifadəçi Təcrübəsi (UX) isə, bir şəxsin hər hansı bir məhsul, sistem və ya xidmətlə qarşılıqlı əlaqəsi zamanı yaşadığı ümumi təəssüratdır. Bu təcrübə, istifadəçinin hissləri, düşüncələri və reaksiyalarını əhatə edir. UX dizaynı isə bu təcrübəni optimallaşdırmaq və təkmilləşdirmək üçün istifadə olunan prosesdir.

UX dizaynın əhəmiyyəti

UX dizayn, bir məhsul və ya xidmətin uğurunda kritik rol oynayır. Yaxşı bir UX dizayn, istifadəçilərin ehtiyaclarını qarşılayır, problemlərini həll edir və onlara dəyər qatır. Bu, həm biznes, həm də istifadəçilər üçün bir sıra faydalar təmin edir.

Biznes üçün faydaları:

• Müştəri məmnuniyyətinin artması
• İstifadəçi loyallığının yüksəlməsi
• Satışların və gəlirlərin artması
• Brend imicinin güclənməsi
• Rəqabət üstünlüyü əldə edilməsi

İstifadəçilər üçün faydaları:

• Daha asan və intuitiv istifadə
• Vaxt və səy qənaəti
• Frustrasiya və stressin azalması
• Məhsul və ya xidmətdən daha çox zövq alınması
• Fərdiləşdirilmiş təcrübələr

UX dizayn, istifadəçilərin ehtiyaclarını və davranışlarını dərindən anlamağı tələb edir. Bu, müxtəlif tədqiqat metodları, istifadəçi testləri və daimi təkmilləşdirmə prosesi vasitəsilə əldə edilir. Effektiv UX dizayn, istifadəçilərin məhsul və ya xidmətlə qarşılıqlı əlaqəsini daha təbii, asan və məmnunedici edir.

🔎 Yaxşı dizayn olunmuş veb sayt SEO prosesinə müsbət təsir edir.

UI Dizayn Nədir?

İstifadəçi İnterfeysi (UI) dizayn, UX dizayn ilə sıx bağlı olsa da, öz unikal xüsusiyyətləri və əhəmiyyəti var. İstifadəçi İnterfeysi (UI), istifadəçinin bir məhsul və ya xidmətlə qarşılıqlı əlaqədə olduğu vizual və interaktiv elementlərin toplusudur. Bu, düymələr, menyular, ikonlar, rənglər, şriftlər və digər qrafik elementləri əhatə edir. UI dizaynı, bu elementləri istifadəçi üçün cəlbedici, anlaşılan və funksional şəkildə tərtib etmək sənətidir.

UI dizaynın əhəmiyyəti

UI dizayn, istifadəçinin məhsul və ya xidmətlə ilk təmas nöqtəsidir. Yaxşı bir UI dizayn, istifadəçinin diqqətini cəlb edir, naviqasiyanı asanlaşdırır və ümumi istifadəçi təcrübəsini yaxşılaşdırır. Bunun əhəmiyyəti iki əsas aspektdə özünü göstərir: vizual cəlbedicilik və istifadə rahatlığı.

Vizual cəlbediciliyin rolu

• İlk təəssüratın formalaşması: Gözəl və professional görünən interfeys, istifadəçidə müsbət ilk təəssürat yaradır
• Brend identifikasiyasının gücləndirilməsi: Uyğun rənglər, şriftlər və dizayn elementləri brend kimliyini möhkəmləndirir
• Emosional əlaqənin yaradılması: Estetik cəhətdən xoş olan interfeys, istifadəçidə müsbət emosiyalar oyadır
• İnformasiyanın effektiv çatdırılması: Vizual ierarxiya və məlumatların düzgün təşkili informasiyanı daha asan başadüşülən edir
• İstifadəçi cəlb edilməsi: Maraqlı və dinamik UI elementləri istifadəçinin diqqətini daha uzun müddət saxlayır

İstifadə rahatlığına təsiri

1. Naviqasiyanın sadələşdirilməsi: Düzgün yerləşdirilmiş düymələr və menyular istifadəçinin axtardığını daha tez tapmasına kömək edir
2. Öyrənmə müddətinin azaldılması: Tanış və ardıcıl UI elementləri yeni istifadəçilərin sistemə daha tez alışmasını təmin edir
3. Əlçatanlığın artırılması: Müxtəlif seqmentdəki istifadəçilərə uyğunlaşdırılmış interfeys daha geniş auditoriyaya çatmağa imkan verir
4. İstifadəçi məmnuniyyətinin artırılması: Rahat və effektiv interfeys, istifadəçilərin məhsul və ya xidmətdən zövq almasını təmin edir

UI dizayn, istifadəçinin gördüyü və qarşılıqlı əlaqədə olduğu hər şeyi əhatə etdiyi üçün, məhsul və ya xidmətin uğurunda kritik rol oynayır. Yaxşı düşünülmüş və həyata keçirilmiş UI dizayn, istifadəçilərin diqqətini cəlb edir, onları istiqamətləndirir və məmnun edir. Bu, nəticədə daha yüksək istifadəçi məmnuniyyəti, daha uzun müddətli istifadə və daha yaxşı biznes məqsədlərinə çatma ilə nəticələnir.

UX və UI arasındakı fərq

UX və UI dizayn bir-biri ilə sıx əlaqəli olsa da, onlar arasında mühüm fərqlər var. Bu iki sahənin fərqli aspektlərinə və hər birinin unikal xüsusiyyətlərinə baxaq:

Vəzifə və məsuliyyətlər

UX və UI dizaynerlərinin vəzifələri və məsuliyyətləri arasında əhəmiyyətli fərqlər var:

1. UX dizayner:
   • İstifadəçi tədqiqatı aparır
   • İstifadəçi personaları yaradır
   • İstifadəçi səyahət xəritələri hazırlayır
   • İnformasiya arxitekturasını tərtib edir
   • Prototiplər hazırlayır
   • İstifadəçi testləri aparır
   • Analitik məlumatları təhlil edir
2. UI dizayner:
   • Vizual dizayn strategiyası hazırlayır
   • Rəng sxemləri və tipografiya seçir
   • İnteraktiv elementləri (düymələr, formalar və s.) dizayn edir
   • Responsiv dizayn həyata keçirir
   • Animasiyalar və keçidlər yaradır
   • Dizayn sistemləri və stillər bələdçisi hazırlayır
   • Brend identifikasiyasını interfeysdə tətbiq edir

Bacarıq və alətlər

UX və UI dizaynerləri öz işlərini yerinə yetirmək üçün müxtəlif bacarıqlara və alətlərə ehtiyac duyurlar.

UX dizaynerlər üçün əsas bacarıqlar:

• Analitik düşüncə
• Empatiya
• Problem həll etmə qabiliyyəti
• Tədqiqat metodologiyaları
• İnformasiya arxitekturası
• İstifadəçi testləri
• Datanın təhlili və vizuallaşdırılması
• Prototipləşdirmə

UX dizaynerlərin istifadə etdiyi əsas alətlər:

• Sketch, Figma, Adobe XD (prototipləşdirmə üçün)
• InVision, Marvel (interaktiv prototiplər üçün)
• UsabilityHub, UserTesting (istifadəçi testləri üçün)
• Microsoft Clarity, Hotjar (analitika üçün)
• Miro, Mural (breynstorminq və iş workflow üçün)

UI dizaynerlər üçün əsas bacarıqlar:

1. Vizual dizayn prinsipləri
2. Rəng nəzəriyyəsi
3. Tipografika
4. İkonografika
5. Responsiv dizayn
6. Animasiya və hərəkət
7. Brend dizaynı
8. Dizayn proqramları ilə işləmə bacarığı

UI dizaynerlərin istifadə etdiyi əsas alətlər:

• Adobe Creative Suite (Photoshop, Illustrator)
• Sketch, Figma, Adobe XD
• InVision Studio
• Principle, Framer (animasiya və hərəkət üçün)
• Zeplin, Avocode (dizayndan koda keçid üçün)
• IconJar (ikon menecmenti üçün)

UX və UI dizayn arasındakı bu fərqlər, hər iki sahənin öz unikal rolunu və əhəmiyyətini vurğulayır. UX dizaynı istifadəçinin məhsul və ya xidmətlə qarşılıqlı əlaqəsinin ümumi strategiyasını və strukturunu müəyyən edirsə, UI dizayn bu strategiyanı vizual və interaktiv formada həyata keçirir. Hər iki sahə bir-birini tamamlayır və birlikdə işlədikdə ən yaxşı nəticələri verir.

Effektiv bir məhsul və ya xidmət yaratmaq üçün UX və UI dizaynerlərinin sıx əməkdaşlıq etməsi vacibdir. Bu əməkdaşlıq, istifadəçi ehtiyaclarını qarşılayan, funksional və estetik cəhətdən cəlbedici məhsulların yaradılmasına imkan verir.

UX UI Dizayn prosesi

UX UI dizayn prosesi, istifadəçi mərkəzli və iterativ bir yanaşma tələb edir. Bu proses, məhsul və ya xidmətin istifadəçi ehtiyaclarına uyğun olmasını və effektiv şəkildə işləməsini təmin edir.

1. Araşdırma mərhələsi

Araşdırma mərhələsi, uğurlu bir UX UI dizayn prosesinin təməlini təşkil edir. Bu mərhələdə aşağıdakı addımlar atılır:

1. İstifadəçi tədqiqatı: Hədəf auditoriyasının ehtiyacları, gözləntiləri və davranışları öyrənilir
2. Rəqib analizi: Oxşar məhsul və xidmətlər araşdırılır, güclü və zəif tərəfləri müəyyən edilir
3. İstifadəçi personalarının yaradılması: Tipik istifadəçiləri təmsil edən fiktiv xarakterlər yaradılır
4. Problemin müəyyənləşdirilməsi: Həll edilməli olan əsas istifadəçi problemləri və çətinlikləri aşkar edilir

Araşdırma mərhələsi, layihənin istiqamətini müəyyən etməyə və istifadəçi ehtiyaclarına uyğun həllər tapmağa kömək edir.

🕵🏼‍♂️ Rəqib analizi ilə rəqiblərinizi kəşf edin.

2. Planlaşdırma və strategiya

Bu mərhələdə, araşdırma nəticələrinə əsaslanaraq, layihənin ümumi strategiyası və planı hazırlanır:

1. Məqsədlərin müəyyənləşdirilməsi: Layihənin əsas məqsədləri və gözlənilən nəticələri təyin edilir
2. İstifadəçi səyahət xəritələrinin yaradılması: İstifadəçinin məhsul və ya xidmətlə qarşılıqlı əlaqəsinin bütün mərhələləri vizuallaşdırılır
3. İnformasiya arxitekturasının qurulması: Məlumatların strukturu və təşkili planlaşdırılır
4. Funksional spesifikasiyaların hazırlanması: Məhsul və ya xidmətin əsas funksiyaları və xüsusiyyətləri müəyyən edilir

Bu mərhələ, layihənin ümumi strukturunu və istiqamətini müəyyən edir, növbəti mərhələlər üçün əsas yaradır.

🎯 Məqsədlərinizi təyin edərkən SMART metodundan istifadə edə bilərsiniz.

3. Dizayn və prototipləşdirmə

Dizayn və prototipləşdirmə mərhələsində, planlaşdırma və strategiya mərhələsində müəyyən edilmiş ideyalar vizual və interaktiv formaya çevrilir:

1. Wireframe-lərin yaradılması: Səhifələrin və ekranların əsas strukturu və elementləri eskiz şəklində hazırlanır
2. UI elementlərinin dizaynı: Düymələr, formalar, ikonlar və digər interfeys elementləri yaradılır
3. Vizual dizayn: Rəng sxemləri, tipografika və ümumi estetik stil seçilir və tətbiq edilir
4. Prototiplərin hazırlanması: İnteraktiv prototiplər yaradılır ki, istifadəçilər məhsul və ya xidmətin necə işləyəcəyini görsünlər
5. Mikrointeraksiyaların dizaynı: Kiçik, amma vacib olan interaktiv elementlər (məsələn, düymə animasiyaları) hazırlanır

Bu mərhələdə UX və UI dizaynerləri sıx əməkdaşlıq edir, funksionallıq və estetikanı balanslaşdıraraq optimal həll yaratmağa çalışırlar.

4. Test etmə və təkmilləşdirmə

Dizayn prosesinin son, amma daimi davam edən mərhələsi test etmə və təkmilləşdirmədir:

1. İstifadəçi testləri: Real istifadəçilərlə prototiplərin və ya hazır məhsulun testləri aparılır
2. A/B testləri: Müxtəlif dizayn versiyaları müqayisə edilir və ən effektiv olanı seçilir
3. Analitika: İstifadəçi davranışları və məhsulun performansı haqqında məlumatlar toplanır və analiz edilir
4. Geri dönüşlərin toplanması: İstifadəçilərdən və maraqlı tərəflərdən rəylər alınır
5. İterasiyalar: Test nəticələrinə əsaslanaraq, dizaynda lazımi dəyişikliklər edilir və proses təkrarlanır

Bu mərhələ, məhsul və ya xidmətin daim təkmilləşdirilməsini və istifadəçi ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmasını təmin edir.

💡 Google Analytics ilə veb saytdan UI/UX optimizasiyası üçün bəzi dəyərli məlumatlar əldə edə bilərsiniz.

UX UI dizayn prosesi xətti deyil, dairəvi və təkrarlanan bir prosesdir. Hər bir mərhələdən alınan məlumatlar və təcrübələr, digər mərhələlərə təsir edir və prosesi daha da təkmilləşdirir. Bu yanaşma, istifadəçi mərkəzli və yüksək keyfiyyətli məhsulların yaradılmasına imkan verir.

UX UI Dizaynın Gələcəyi

UX UI dizayn sahəsi, texnologiyanın sürətli inkişafı və istifadəçi gözləntilərinin dəyişməsi ilə daim təkamül edir.

Süni intellekt

Süni intellekt (AI) və maşın öyrənməsi (ML) texnologiyaları, UX UI dizaynında inqilabi dəyişikliklərə səbəb olur:

1. Fərdiləşdirilmiş təcrübələr: AI, istifadəçi davranışlarını analiz edərək, hər bir istifadəçiyə uyğunlaşdırılmış interfeyslər təqdim edir.
2. Prediktiv dizayn: ML alqoritmləri, istifadəçinin növbəti addımını proqnozlaşdıraraq, daha intuitiv interfeyslər yaratmağa kömək edir.
3. Avtomatlaşdırılmış dizayn prosesləri: AI-əsaslı alətlər, bəzi dizayn tapşırıqlarını avtomatlaşdıraraq, dizaynerlərin daha yaradıcı işlərə fokuslanmasına imkan verir.
4. Emosional dizayn: AI, istifadəçinin emosional vəziyyətini analiz edərək, daha empatik interfeyslər yaratmağa imkan verir.

Səs interfeysi və virtual reallıq

Səs interfeysi (Voice User Interface – VUI) və virtual reallıq (VR) texnologiyaları, UX UI dizaynında yeni imkanlar açır:

1. Səsli naviqasiya: Getdikcə daha çox məhsul və xidmət, səsli komandalarla idarə olunur, bu da yeni UX çağırışları yaradır.
2. Multimodal interfeyslər: Səs, toxunma və vizual interfeyslər birləşdirilərək, daha hərtərəfli istifadəçi təcrübələri yaradılır.
3. VR və AR interfeyslər: Virtual və artırılmış reallıq texnologiyaları, tamamilə yeni növ istifadəçi interfeyslərinin yaradılmasına imkan verir.
4. Haptik əks-əlaqə: Toxunma hissi əsaslı interfeyslər, istifadəçi təcrübəsini daha immersiv edir.
5. Gesture (bədən üzvləri ilə) idarəetmə: Əl və bədən hərəkətləri ilə idarə olunan interfeyslər, xüsusilə VR və AR mühitlərində populyarlaşır.

İnklüziv dizayn

İnklüziv dizayn, bütün istifadəçilərin ehtiyaclarını nəzərə alan və heç kimi kənarda qoymayan dizayn yanaşmasıdır:

1. Əlçatanlıq: Məhsul və xidmətlər, əlilliyi olan insanlar da daxil olmaqla, bütün istifadəçilər üçün əlçatan olacaq şəkildə dizayn edilir.
2. Mədəni həssaslıq: Qlobal auditoriya üçün dizayn edilən məhsullar, müxtəlif mədəniyyətlərin xüsusiyyətlərini nəzərə alır.
3. Yaş-neytral dizayn: İnterfeyslər, gənc və yaşlı istifadəçilərin ehtiyaclarını eyni dərəcədə qarşılayacaq şəkildə hazırlanır.
4. Çoxdilli dəstək: İnterfeyslər müxtəlif dillər üçün optimallaşdırılır.
5. Situasiya-əsaslı dizayn: Müxtəlif istifadə kontekstləri (məsələn, güclü işıq altında, hərəkət zamanı) nəzərə alınır.

Bu trendlər UX UI dizaynının gələcəyini formalaşdırır və dizaynerlərin qarşısında yeni çağırışlar və imkanlar açır. Gələcəkdə, texnologiya və cəmiyyətin inkişafı ilə birlikdə, bu sahənin daha da təkamül edəcəyi və yeni istiqamətlər qazanacağı gözlənilir.

UX UI dizaynerlər bu trendləri izləməli və daim öz bacarıqlarını təkmilləşdirməlidirlər. Bu, onlara dəyişən texnoloji landşaftda rəqabətqabiliyyətli qalmağa və istifadəçilərə daha yaxşı təcrübələr təqdim etməyə imkan verəcək.

Nəticə

UX UI dizayn, rəqəmsal məhsul və xidmətlərin uğurunda həlledici rol oynayan dinamik və çoxşaxəli bir sahədir. 

UX dizayn, istifadəçinin məhsul və ya xidmətlə qarşılıqlı əlaqəsinin bütün aspektlərini əhatə edərək, istifadəçi məmnuniyyətini və məhsulun effektivliyini artırır. UI dizayn isə bu təcrübənin vizual və interaktiv tərəfini formalaşdıraraq, istifadəçinin diqqətini cəlb edir və naviqasiyanı asanlaşdırır.

UX UI dizayn, sadəcə məhsul və xidmətlərin görünüşünü və işləməsini yaxşılaşdırmaqla kifayətlənmir. O, eyni zamanda insanların texnologiya ilə qarşılıqlı əlaqəsini daha təbii, effektiv və məmnunedici edir. Bu, nəticədə həm istifadəçilər, həm də biznes üçün dəyər yaradır.

Gələcəkdə, UX UI dizayn sahəsinin daha da inkişaf edəcəyi, yeni texnologiyalarla inteqrasiya olunacağı və istifadəçi təcrübələrini daha da təkmilləşdirəcəyi gözlənilir. Bu inkişaf, dizaynerlərin daim öyrənməsini və adaptasiya olmasını tələb etsə də, eyni zamanda onlara daha yaxşı, daha insan mərkəzli rəqəmsal dünya yaratmaq imkanı verir.